W Strefie Kultury stanie pomnik Górnoślązaków deportowanych do ZSRR

Wszystko wskazuje na to, że Katowice będą miały nowy pomnik „Ofiar Deportacji Mieszkańców Górnego Śląska do Związku Sowieckiego w 1945 r”. Monument miałby stanąć w rejonie węzła al. Walentego Roździeńskiego oraz ulic Tadeusza Dobrowolskiego i Kopalnianej. Inicjatorem i pomysłodawcą jest dyrektor katowickiego oddziału IPN. Pomnik ma być częścią Strefy Kultury.

Projekt uchwały w sprawie wyrażenia zgody na postawienie pomnika trafił już do Biura Rady Miasta Katowice. Planuje się, by monument stanął na rogu ul. T. Dobrowolskiego i al. W. Roździeńskiego, będąc swoistą wschodnią bramą do  Strefy Kultury. W projekcie uchwały zapisano, że pomnik „ma szansę stać się integralnym i wzbogacającym elementem reprezentacyjnego i symbolicznego założenia urbanistycznego miasta Katowice i całej aglomeracji, tj. strefy kultury”. Na razie nie wiadomo, jak pomnik miałby wyglądać.

W projekcie uchwały czytamy, że:

[…] Pomnik, upamiętniający tak ważne dla Ślązaków wydarzenia, jak sowieckie deportacje z  1945  r., prawie w ogóle nieznane w kraju, miałby w powiązaniu ze Strefą Kultury, a  szczególnie w sąsiedztwie Muzeum Śląskiego, właściwą i godną oprawę formalną, symboliczną i merytoryczną. Odpowiednie wyeksponowanie monumentu przy skrzyżowaniu ulic (analogicznie jak pomnik Powstańców Śląskich) stanowiłoby dodatkowy i wzmacniający czynnik informacyjno-pedagogiczny. Jednocześnie pomnik deportowanych, w tej sytuacji byłby „zwieńczeniem” sekwencyjnego programu historyczno-symbolicznego całej Strefy Kultury (który zaczyna się pomnikiem Powstańców Śląskich i obejmuje też pomnik Henryka Sławika i Józefa Antalla oraz „wskrzeszone” na nowo Muzeum Śląskie). Inicjatorem wzniesienia pomnika jest dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach. Arcybiskup Wiktor Skworc – Metropolita Katowicki, wyraził swoje poparcie dla przedsięwzięcia […].

Projekt uchwały w tej sprawie trafił pod obrady Komisji Organizacyjnej Rady Miasta Katowic. Uzasadnienie do projektu zawiera obszerny zarys idei, która przyświecała dyrektorowi katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej:

[…] Początkowy element symboliczny i identyfikacyjny dla Strefy Kultury, pomnik Powstańców Śląskich (wraz z przebudowanym później rondem im. gen. Jerzego Ziętka i dobudowaną Kopułą Kultury), zrealizowano w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku w wyniku konkursu wg projektu opracowanego przez arch. Wojciecha Zabłockiego i rzeźbiarza Gustawa Zemłę. Pomnik ten uznawany jest do dzisiaj w całym kraju za jedną z najlepszych realizacji pomnikowych w ogóle. Następnym ogniwem Strefy jest Spodek wraz z  Międzynarodowym Centrum Kongresowym i umieszczonym w pobliżu pomnikiem Henryka Sławika i Józefa Antalla. Spodek przez lata będący ikoną identyfikacyjną Katowic i wybitnym dziełem architektoniczno-inżynierskim, obecnie wraz z MCK jest jednym z obiektów dla tzw. turystyki biznesowej. Budynek Międzynarodowego Centrum Kongresowego, zaprojektowany i zrealizowany w wyniku międzynarodowego konkursu urbanistyczno-architektonicznego przez pracownię „JEMS Architekci”, uhonorowany został licznymi nagrodami (ostatnio: Architektoniczną Nagrodą Roku tygodnika Polityka oraz, równolegle, Nagrodą Roku przez Stowarzyszenie Architektów Polskich). Bardzo oryginalny w formie pomnik Sławika i Antalla, autorstwa zespołu: rzeźbiarza Jana Kuki i architekta Michała Dąbka, upamiętniający wkład współpracujących ze sobą: Węgra Józefa Antalla i Ślązaka Henryka Sławika w ratowanie członków narodowości żydowskiej przed eksterminacją hitlerowską, jest także wynikiem konkursu rzeźbiarskiego. Ulokowana nieopodal siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, powiązana z MCK mostem nad ul. Olimpijską, to efekt projektu arch. Tomasza Koniora, laureata międzynarodowego konkursu urbanistyczno-architektonicznego dla tego obiektu. Siedziba orkiestry, wraz z otaczającą przestrzenią parkową została uhonorowana również licznymi nagrodami. Wreszcie Muzeum Śląskie, które barbarzyńsko zniszczone podczas okupacji hitlerowskiej, po  latach „wskrzeszono” w nowe, w atrakcyjnej postaci i na nowej lokalizacji, jest również efektem międzynarodowego konkursu urbanistyczno – architektonicznego. Jego laureatami i  autorami obiektu są austriaccy architekci z firmy „Riegler Riewe Architekci”. Pomnik, upamiętniający tak ważne dla Ślązaków wydarzenia, jak sowieckie deportacje z  1945  r., prawie w ogóle nieznane w kraju, miałby w powiązaniu ze Strefą Kultury, a  szczególnie w sąsiedztwie Muzeum Śląskiego, właściwą i godną oprawę formalną, symboliczną i merytoryczną. Odpowiednie wyeksponowanie monumentu przy skrzyżowaniu ulic (analogicznie jak pomnik Powstańców Śląskich) stanowiłoby dodatkowy i wzmacniający czynnik informacyjnopedagogiczny. Jednocześnie pomnik deportowanych, w tej sytuacji byłby „zwieńczeniem” sekwencyjnego programu historyczno-symbolicznego całej Strefy Kultury (który zaczyna się pomnikiem Powstańców Śląskich i obejmuje też pomnik Henryka Sławika i Józefa Antalla oraz „wskrzeszone” na nowo Muzeum Śląskie) […].