Związek Górnośląski, Ruch Autonomii Śląska oraz organizacje mniejszości niemieckiej z województw śląskiego i opolskiego wystosowały apel do władz państwowych oraz samorządowych. Domagają się trwałego, instytucjonalnego upamiętnienia ofiar Tragedii Górnośląskiej 1945 roku – poprzez budowę pomnika oraz powołanie specjalnej instytucji kultury poświęconej badaniu tamtych wydarzeń.
Autorzy apelu przypominają, że rok 2025 jest czasem obchodów 80. rocznicy Tragedii Górnośląskiej, jednego z najbardziej dramatycznych doświadczeń w historii regionu. W pierwszych miesiącach 1945 roku tysiące mieszkańców Górnego Śląska – niezależnie od narodowości, języka i przekonań – zostało dotkniętych falą przemocy, represji, deportacji i uwięzienia w obozach. Wielu z nich straciło życie, a skutki tamtych wydarzeń do dziś odciskają się na losach całych rodzin i lokalnych wspólnot.
Sygnatariusze podkreślają, że w duchu odpowiedzialności za pamięć historyczną i troski o wspólne dziedzictwo regionu konieczne jest przejście od symbolicznych gestów do konkretnych działań. „Nadszedł czas, aby w sposób symboliczny i instytucjonalny wyrazić szacunek dla ofiar tych wydarzeń” – zaznaczają w dokumencie.
Po pierwsze, organizacje apelują o wzniesienie Pomnika Ofiar Tragedii Górnośląskiej 1945 roku. Miałby on być wspólnym znakiem pamięci, pojednania i szacunku wobec wszystkich osób, które wówczas cierpiały – bez względu na ich narodowość czy poglądy.
Drugim postulatem jest powołanie instytucji kultury poświęconej badaniu, dokumentowaniu i upowszechnianiu wiedzy o Tragedii Górnośląskiej. Według wnioskodawców miałoby to być miejsce łączące funkcje naukowe, edukacyjne i wystawiennicze, a także przestrzeń dialogu ponad historycznymi i współczesnymi podziałami.
„Niech te działania staną się trwałym śladem naszej wspólnej odpowiedzialności za pamięć oraz prawdę historyczną w imię pojednania i zrozumienia” – apelują organizacje. Zwracają uwagę, że kończący się rok obchodów 80. rocznicy jest najlepszym momentem, aby słowa o pamięci przekuć w konkretne decyzje i widoczny znak szacunku dla ofiar.
Pod apelem, datowanym na 10 listopada 2025 roku w Katowicach, podpisali się: Związek Górnośląski, Regios, Ruch Autonomii Śląska, Stowarzyszenie Pamięci Tragedii Śląskiej 1945, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego oraz Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce.
nie ma instytucji naukowych, ktore mogłyby sie tym tematem zajmować? naprawdę każde historyczne wydarzenie wymaga powołania specjalnej instytucji do tego? symboliczny pomnik tak, ale bez przesady od budowy pomników w regionie nie przybędzie pracy i mieszkańców