Wątroba pełni w organizmie człowieka wiele ważnych funkcji, odpowiadając za prawidłowe działanie m.in. układu trawienia. Dlatego warto rozważyć regularne monitorowanie jej zdrowia, szczególnie przy obciążającym trybie życia, który może prowadzić do zaburzeń jej funkcji. W tym artykule przedstawiamy podstawowe badania laboratoryjne pod kątem zdrowia wątroby oraz podpowiadamy, kto i kiedy szczególnie powinien mieć na uwadze ich wykonywanie.
Funkcje wątroby w organizmie człowieka
Troska o zdrowie wątroby jest istotna ze względu na jej niezwykle ważną rolę w funkcjonowaniu całego organizmu. Jedną z istotniejszych funkcji wątroby jest detoksykacja, która polega na usuwaniu z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii, a także toksyn, pochodzących m.in. z leków, używek czy zanieczyszczeń środowiska. Ponadto wątroba odpowiada także m.in. za:
-
metabolizm substancji wchłanianych w przewodzie pokarmowym;
-
wsparcie produkcji tłuszczów;
-
produkcję żółci;
-
magazynowanie glikogenu;
-
wsparcie procesów krzepnięcia krwi;
-
magazynowanie miedzi i żelaza oraz niektórych witamin i soli mineralnych;
-
wsparcie układu odpornościowego.
Uszkodzenia komórek wątroby lub zaburzenia jej funkcji mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Wątroba nie powoduje jednak dolegliwości bólowych, ponieważ nie ma w niej receptorów odpowiedzialnych za ból, przez co trudno zauważyć ewentualne nieprawidłowości. Mając to na uwadze, warto wykonywać tzw. próby wątrobowe, czyli laboratoryjne badania wątroby z krwi, które umożliwiają monitorowania jej funkcji i wykrywanie ewentualnych uszkodzeń.
Podstawowe laboratoryjne badania wątroby z krwi
W ramach profilaktyki zdrowia zaleca się wykonywanie kilku podstawowych badań laboratoryjnych wątroby. Należą do nich:
-
Aminotransferaza alaninowa (ALT) – podwyższone stężenie tego enzymu może wskazywać na uszkodzenia komórek wątroby. Badanie to jest pomocne m.in. w diagnostyce wirusowego zapalenia wątroby, żółtaczki zastoinowej, alkoholowych uszkodzeń wątroby, marskości wątroby, a także nowotworów;
-
Aminotransferaza asparaginowa (AST) – jest to enzym obecny m.in. w mitochondriach i cytoplazmie komórek wątroby. Oznaczenie jego poziomu może być pomocne w diagnostyce nowotworów wątroby, marskości wątroby, żółtaczki oraz uszkodzeń spowodowanych zakażeniami wirusowymi i zatruciami;
-
Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP) – enzym obecny w wątrobie, nabłonku dróg żółciowych, trzustce, jelitach. Oznaczenie jego stężenia pozwala ocenić funkcje wątroby i dróg żółciowych;
-
Fosfataza zasadowa (ALP) – jest to grupa enzymów, które są istotne w diagnostyce chorób wątroby i dróg żółciowych.
Próby wątrobowe – wskazania
Opisane wyżej badania można wykonywać regularnie w ramach profilaktyki zdrowia. Regularne monitorowanie zdrowia wątroby pomaga wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości i wdrożyć niezbędne kroki, np. pogłębioną diagnostykę, zmianę diety, eliminację alkoholu czy leczenie farmakologiczne.
Wykonywanie badań wątroby z krwi szczególnie powinny mieć na uwadze osoby, które:
-
przeszły zatrucia;
-
nadużywają alkoholu;
-
stosują dietę obfitą w tłuste potrawy;
-
cierpią na nawracające dolegliwości pokarmowe;
-
zauważają u siebie częste krwawienia z nosa i dziąseł;
-
odczuwają ból pod żebrami z prawej strony (chociaż sama wątroba nie boli, to jej przerost może powodować ucisk okolicznych tkanek, wywołując uczucie rozpierania lub pobolewania).
Próby wątrobowe można wykonać m.in. w Punktach Pobrań ALAB laboratoria. W całej Polsce jest ich obecnie ponad 600, co ułatwia dostęp do laboratoryjnych badań wątroby z krwi wielu mieszkańcom kraju.
