Katowicka delegatura NIK miażdży w raporcie KZK GOP

Delegatura Najwyższej Izby Kontroli w Katowicach opublikowała raport z kontroli w KZK GOP – chodzi o lata 2010-2014. NIK negatywnie ocenił działalność największego organizatora transportu publicznego w regionie. Kontrolerzy zarzucili jednostce m.in. naruszenie zasad uczciwej konkurencji przy zamówieniach publicznych, wypłatę wynagrodzenia za niewykonaną usługę oraz złe praktyki w zakresie rozpatrywania skarg.  Związek wydał z pieniędzy na swoją działalność – czyli organizowanie transportu zbiorowego – ponad 190 tys. złotych na zajęcia sportowe dla części pracowników.

– Cztery postępowania o udzielenie zamówień publicznych zostały przeprowadzone z naruszeniem zasady uczciwej konkurencji – czytamy w raporcie NIK. Chodzi o ograniczanie liczby potencjalnych wykonawców usług przewozowych. KZK GOP miało tak przygotowywać warunki zamówienia, ze spełniały je tylko spółki transportowe, których jedynymi udziałowcami były gminy będące jednocześnie członkami KZK GOP. – Postępowanie takie uniemożliwiało zarazem rynkową weryfikację cen usług przewozowych finansowanych ze środków publicznych i nie było skutecznym mechanizmem ograniczającym ryzyko wzrostu wydatków z tego tytułu – piszą kontrolerzy NIK.

[quote_box_center]Wbrew twierdzeniom KZK GOP, zawartym w uzasadnieniach składanych w toku postępowań odwoławczych, że grupowanie kilkudziesięciu linii komunikacyjnych, jako jednego przedmiotu zamówienia powoduje obniżenie kosztów komunikacji z uwagi na powiązania obszarowe i funkcjonalne, działania te nie wpłynęły w rzeczywistości na spadek cen ofertowych, a tym samym obniżenie tych kosztów. Ograniczanie uczciwej konkurencji poprzez ustalenie przedmiotu zamówienia w sposób ukierunkowany na spółki komunalne, prowadziło do oferowania wyższych cen przez podmioty posiadające wiedzę o swej uprzywilejowanej pozycji. Porównanie bowiem kosztów usług przewozowych wynikających z rozstrzygnięcia badanych postępowań przetargowych nr 1 do 4, ze stawkami za wozokilometr ustalonymi w umowach obowiązujących do czasu tych rozstrzygnięć (z uwzględnieniem ich waloryzacji dokonanej przez KZK GOP na podstawie wskaźników cen oleju napędowego w województwie śląskim oraz cen towarów i usług konsumpcyjnych), wykazało wzrost kosztów obciążających KZK GOP o łączną szacunkową kwotę ponad 125 mln zł.[/quote_box_center]

W ramach wspomnianych wyżej postępowań doszło do jeszcze jednego naruszenia ustawy o zamówieniach publicznych gdy KZK GOP podał wcześniej kwotę, którą chciał wydać na realizację zamówienia (ponad 850 tys. złotych). Zgodnie z ustawą można to zrobić jedynie przed otwarciem kopert z ofertami.

Sprzedaż biletów

Według NIK KZK GOP nie zapewnił w okresie 2010-2013 wystarczającej dostępności do biletów pasażerom. Błędem zdaniem kontrolerów jest sprzedawanie biletów jedynie o najwyższym nominale przez kierowców autobusów.  – W ocenie NIK, sprzedaż biletów przez kierujących pojazdami nie może być traktowana jedynie jako uzupełnienie sprzedaży stacjonarnej, w sytuacji gdy jeden automat biletowy przypadał na 24 przystanki komunikacji miejskiej (dane dot. 2013 r.). Ponadto, stosując taką formę sprzedaży biletów przez kierujących pojazdami KZK GOP ograniczył możliwość dokonania przez pasażerów wyboru nominału kupowanego biletu, w cenie adekwatnej do ich potrzeb. Zdaniem NIK, wzrastały także uzyskiwane przez KZK GOP korzyści finansowe w przypadku gdy pasażer korzystał z ograniczonego zakresu usługi, kupując bilet u kierującego pojazdem o najwyższym nominale. Dotyczyło to przypadków kiedy pasażer podróżował w granicach administracyjnych mniej niż trzech gmin (miast) lub poniżej godziny jazdy od skasowania biletu (z uwzględnieniem przesiadek), tj. nie korzystał z zakresu usługi ustalonego dla najdroższych biletów – czytamy w raporcie.

Rozliczenia i wypłaty

W latach 2010-2013 nie zostały sporządzone 32 miesięczne sprawozdania z wykonania dochodów i wydatków budżetowych.

– Dokonano zapłaty wynagrodzenia w wysokości 84,9 tys. zł za niewykonaną usługę emisji telewizyjnej cykli wyprodukowanych reportaży i wywiadów, w wyniku nierzetelnego odbioru przedmiotu umów oraz dokonano zaniżenia zobowiązań podatkowych w podatku od towarów i usług z powyższego tytułu o kwotę 15,9 tys. zł – pisze NIK w wystąpieniu pokontrolnym.

KZK GOP według kontrolerów miało również przeznaczyć ponad 764 tys. złotych na usługi prawne w trybie z wolnej ręki, mimo wystąpienia co najmniej jednej z okoliczności, określonych w ustawie o zamówieniach publicznych.

– Środki finansowe wypłacone na podstawie uchwał przyznających diety nieetatowym członkom Zarządu oraz Przewodniczącemu, Wiceprzewodniczącym oraz członkom Zgromadzenia i komisji (wydanych z naruszeniem prawa), zostały nieprawidłowo zakwalifikowane do przychodów otrzymywanych przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich(…). Skutkowało to zaniżeniem przychodów podlegających opodatkowaniu osób, które otrzymały w latach 2010 – 2013 ww. apanaże, o łączną kwotę 1 195 226,00 zł – czytamy w raporcie NIK.

Izba stwierdziła również, że KZK GOP za pieniądze na działalność związku zorganizował zajęcia sportowe dla pracowników. – W okresie objętym kontrolą na zajęcia sportowe poniesiono wydatki w wysokości 196 465,94 zł – czytamy w raporcie. W 2010-2011 roku wzięło w nich udział po 42 pracowników, w 2012 r. 44, a rok później 28.

Kontrolerzy wypunktowali też realizację Śląskiej Karty Usług Publicznych. – Specyfikacja istotnych warunków zamówienia na wykonanie projektu Śląskiej Karty Usług Publicznych oraz Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej została przygotowana nierzetelnie, co spowodowało opóźnienia w realizacji tych projektów – czytamy w raporcie. KZK GOP miało również wypłacić wykonawcy SDIP prawie 5,5 mln złotych wynagrodzenia pomimo niewykonania przez niego w pełni umowy.

[quote_box_center]Według tych postanowień umowy wykonawca realizując jej pierwszą część był zobowiązany dostarczyć i uruchomić 72 tablice, natomiast 7 marca 2014 r. KZK GOP odebrał jedynie 64 tablice. Wykonawca nie zainstalował 2 tablic oraz nie podłączył zasilania w przypadku 6 tablic. Skutkiem powyższego opóźnienie w wykonaniu umowy SDIP wynosiło na dzień 30 czerwca 2014 r. 407 dni, z tym że kary umowne naliczone zostały jedynie za 48 dni i dotyczyły jedynie opóźnienia w wykonaniu 64 tablic. Wynagrodzenie wykonawcy zostało co prawda pomniejszone o koszt (71 340,00 zł) zainstalowania ww. ośmiu tablic o, jednakże warunki wypłaty wynagrodzenia, określone w § 8 ust. 4 pkt 4.1. ww. umowy, nie przewidywały możliwości częściowej zapłaty, a stosownie do postanowień § 15 ust. 1 tejże umowy zmiany jej treści mogły być dokonywane wyłącznie w formie pisemnej.[/quote_box_center]

[quote_box_center]NIK zwraca uwagę na zamontowanie dwóch spośród 18 tablic objętych oględzinami (11%)187 w sposób utrudniający pasażerom odczytanie wyświetlanych treści, gdyż dla odczytania informacji konieczne jest zajęcie pozycji blisko krawędzi chodnika, bezpośrednio przy jezdni, co może stanowić zagrożenie dla ich życia i zdrowia.[/quote_box_center]

Rozpatrywanie skarg

W latach 2010-2014 do KZK GOP wpłynęło 3390 skarg. – W 28 z 104 (26,9%) objętych szczegółowym badaniem postępowań w zakresie rozpatrywania skarg dotyczących stanu technicznego taboru, które wpłynęły do KZK GOP w okresie 2012 r. – I kwartał 2014 r., przekroczono 30-dniowy termin udzielenia odpowiedzi (…) Odpowiedzi na te skargi udzielono z opóźnieniem od pięciu do 626 dni w stosunku do ww. terminu, w tym w odniesieniu do 12 skarg z opóźnieniem przekraczającym 200 dni. Ponadto w przypadkach uniemożliwiających dotrzymanie terminu na udzielenie odpowiedzi na skargę nie informowano o tym fakcie skarżących i przyczynach zwłoki oraz nie wskazywano terminu udzielenia odpowiedzi – piszą kontrolerzy NIK.