Przez cały czas trwania kampanii wyborczej portal InfoKatowice.pl będzie prezentował swoim użytkownikom najważniejsze informacje związane z wyborami. W dzisiejszym odcinku omówimy zasady finansowania kampanii wyborczych.
Czy zastanawialiście się kiedyś, skąd brane są pieniądze na kampanię wyborczą? W jaki sposób komitety pozyskują fundusze? Kto może wspierać komitety, w jakiej formie i czy istnieją limity takiego wsparcia? Dzisiaj odpowiemy właśnie na te pytania.
Kodeks wyborczy dokładnie precyzuje te kwestie, a fundusze przeznaczone na prowadzenie kampanii wyborczej objęte są precyzyjnymi limitami. Komitetowi wystawiającemu swoich kandydatów do Rady Miasta Katowice (miasto na prawach powiatu – przyp. red.) przysługuje 3 600 zł na każdy mandat do okręgu, w którym komitet zarejestrował kandydatów. Dla lepszego wyjaśnienia posłużmy się przykładem. W tegorocznych wyborach samorządowych obszar Katowic został podzielony na pięć okręgów wyborczych z następującą liczbą mandatów przypadających na każdy okręg.
| Numer okręgu |
Granice okręgu |
Liczba radnych wybieranych w okręgu |
| 1 | Ligota-Panewniki, Piotrowice-Ochojec, Kostuchna, Podlesie, Zarzecze, Murcki | 7 |
| 2 | Dąbrówka Mała, Szopienice-Burowiec, Janów-Nikiszowiec, Giszowiec | 5 |
| 3 | Śródmieście, Osiedle Paderewskiego-Muchowiec, Brynów część wschodnia, osiedle Zgrzebnioka | 5 |
| 4 | Osiedle Tysiąclecia, Dąb, Załęże, Osiedle Witosa, Załęska Hałda-Brynów część zachodnia | 6 |
| 5 | Wełnowiec-Józefowiec, Koszutka, Bogucice, Zawodzie | 5 |
Załóżmy, że komitet wyborczy „Katowice Moim Miastem” zarejestrował swoich kandydatów w okręgu wyborczym numer 1 oraz 2. W pierwszym z okręgów wybiera się 7 radnych, natomiast w drugim 5. Skoro więc kwota przypadającą na jeden mandat wynosi 3 600 zł, a łącznie w obu okręgach można zdobyć 12 mandatów, zatem komitet „Katowice Moim Miastem” może spożytkować na cele prowadzenia kampanii kwotę nie wyższą niż 43 200 zł (12 x 3600 zł). Należy jednak pamiętać, że limit ten został przydzielony całemu komitetowi, nie zaś poszczególnym kandydatom. Tak więc w przypadku wystawienia przez komitet większej liczby kandydatów kwota przypadająca na jednego kandydata znacząco się zmniejsza. Podliczając wszystkie koszty prowadzenia kampanii, począwszy od druku ulotek i plakatów, a skończywszy na organizowaniu spotkań z wyborcami, przyznany limit może okazać się niewystarczający.
Dlatego też wiele komitetów decyduję się na pewną zagrywkę taktyczną, która pozwala zwiększyć limit wydatków na prowadzenie kampanii wyborczej. Komitety rejestrują swoich kandydatów we wszystkich okręgach wyborczych nawet, jeśli zgłoszeni kandydaci mają praktycznie zerowe szanse na zwycięstwo. Załóżmy, że komitet „Katowice Moim Miastem” widzi realne szanse na wprowadzenie jedynie trzech swoich przedstawicieli do rady miasta. Osoby te zostały zarejestrowane tylko w jednym okręgu wyborczym (okręg nr 2) z uwagi na ich bardzo duże zaangażowanie w sprawy lokalnej społeczności i zdobyte uznanie wśród mieszkańców. Ponieważ w okręgu numer 2 można zdobyć 5 mandatów to limit na prowadzenie kampanii wszystkich kandydatów wyniesie 18 000 zł (3 600 zł x 5). Jeśli natomiast komitet wyborczy „Katowice Moim Miastem” wystawi swoich kandydatów także w innych okręgach, to przysługująca kwota do wydatkowania wzrośnie do niebagatelnych 100 800 zł (28 x 3 600 zł). I tylko od komitetu zależy jaka jej część zostanie przekazana kandydatom startującym w okręgu numer dwa.
Według tych zasad ustalane są limity tyczące wyborów do Rady Miasta Katowice. W przypadku wyborów do Sejmiku Województwa Śląskiego oraz Prezydenta Miasta Katowice reguły są o wiele prostsze. Przy wyborach do sejmików wojewódzkich limit wydatków ustalany jest także w oparciu o liczbę mandatów, a kwota przypadająca na jeden mandat wynosi 6 000 tys. Natomiast kwota przeznaczona na kampanię kandydata na prezydenta miasta ograniczana jest liczbą mieszkańców danego miasta. Od pierwszych 500 000 mieszkańców otrzymuje się 60 gr za mieszkańca, przekroczenie tego progu pozwala doliczyć do kwoty limitu 30 gr za każdego kolejnego mieszkańca. Przykładowo w mieście liczącym 1 000 000 mieszkańców limit wydatków na prowadzenie kampanii wyniósłby 450 000 zł (500 000 x 0,6 zł + 500 000 x 0,3 zł). W przypadku Katowic jest to około 180 000 zł.
Skoro znamy już limity wydatków przeznaczanych na prowadzenie kampanii wyborczych, odpowiedzmy na pytanie skąd komitety mogą pozyskiwać te fundusze. Są to wpłaty od obywateli polskich mających miejsce stałego zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Prowadzić kampanię można także na kredyt, zaciągając odpowiednie zobowiązanie w banku. Jeśli jednak komitet nie zdecyduje się na pożyczkę, a środki na prowadzenie kampanii będzie czerpał tylko z wpłat obywateli RP, to także musi się stosować do limitów określonych w Kodeksie Wyborczym.
Każdy z nas może przekazać komitetowi wyborczemu pieniądze na prowadzenie kampanii, nie więcej jednak niż piętnastokrotność minimalnego wynagrodzenia. W tym roku minimalne wynagrodzenie wynosi 1 680 zł, a więc maksymalna wpłata to 25 200 zł (15 x 1 680 zł). W interesie komitetu leży pilnowanie tego limitu, gdyż za przyjęcie wyższej wpłaty grozi grzywna. Co więcej, wpłata może być dokonana tylko i wyłącznie poprzez przelew, kartę płatniczą bądź czek rozrachunkowy. Forma gotówkowa jest niedopuszczalna. Dodatkowo komitety nie mogą otrzymywać żadnych wartości niepieniężnych. Przykładowo przyjęcie sprzętu biurowego stanowi wykroczenie, za które grozi grzywna do 100 000 zł.
Istnieje jeden wyjątek. Jest nim nieodpłatne rozpowszechnianie plakatów oraz ulotek lub pomoc w pracach biurowych świadczone przez osoby fizyczne. Warto w tym miejscu dodefiniować, kim jest osoba fizyczna w rozumieniu Kodeksu. Każdy z nas może w formie wolontariatu wspomagać komitet wyborczy, który popiera. Jednak przypadek, gdy zaprzyjaźniony przedsiębiorca wysyła swoich pracowników w czasie ich pracy, aby pomogli rozklejać plakaty i rozdawać ulotki jest już wykroczeniem.
