Kampania #czystepowietrze w Katowicach nie zwalnia tempa. Jej kolejna odsłona miała miejsce w III Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Mickiewicza, gdzie zorganizowano debatę oksfordzką na ten temat.
Uczniowie dwóch katowickich szkół średnich (III L.O im A. Mickiewicza oraz ZSO im. M. Kopernika) debatowali nad problemem zanieczyszczenia powietrza wynikającego ze spalania w piecach złej jakości paliw. Wymiana argumentów pomiędzy grupami uczniów oparta była, o metodę prowadzenia debaty wywodzącą się z Uniwersytetu w Oksfordzie. Przedstawiciele dwóch szkół biorących udział w dyskusji, mieli za zadanie argumentów „za” i „przeciw” postawionej tezie, dotyczącej wprowadzenia zakazu palenia węglem w Polsce.
Umiejętne prezentowanie swoich racji oceniane było nie tylko przez obecnych na sali słuchaczy, ale także przez zaproszonych ekspertów zajmujących się tematyką zanieczyszczenia powietrza. W gronie zaproszonych specjalistów znaleźli się: Marek Józefiak (Polska Zielona Sieć), Jarosław Makowski (radny Sejmiku Śląskiego), oraz Patryk Białas (organizator kampanii #czystepowietrze w Katowicach).
Dwie strony medalu
Czy warto debatować na temat problematyki zanieczyszczenia powietrza? Patrząc na dane opublikowane przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, rok rocznie ponad 3,5 mln osób na świecie umiera z powodu zanieczyszczenia powietrza. Według raportu NIK przedstawionego w 2014 roku przypuszcza się, że w Polsce zanieczyszczenie powietrza jest przyczyną zgonów ok. 45 tysięcy osób. Miasta aglomeracji śląskiej niechlubnie plasują się w czołówce europejskich miast z największą liczbą dni w roku, w trakcie których przekroczone jest dobowe dopuszczalne stężenie pyłu PM 10 (pył zawieszony, który może zawierać substancje toksyczne i przyczynia się do powstawania m. in. chorób płucnych, układu krążenia oraz odpowiada za zawały serca – przyp. red.).
Problem ten nasila się w szczególności w okresie sezonu grzewczego i jest on powiązany z tzw. niską emisją, wynikającą z użytkowania instalacji indywidualnego oraz zbiorczego ogrzewania budynków. Według dokumentu „Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2015” przygotowanego przez Inspekcję Ochrony Środowiska, wszystkie miasta aglomeracji śląskiej charakteryzowały się znacznym przekroczeniem dopuszczalnych norm dobowego stężenia tego pyłu. Patryk Białas – organizator kampanii #czystepowietrze – powołując się na występujące przekroczenie normy smogu, przyrównuje je do wypalania przez jednego mieszkańca Katowic 7 papierosów dziennie.
Zakaz ogrzewania węglem, wydaje się być szczególnie kontrowersyjny i drażliwy w rejonie, który od lat jest silnie związany z wydobyciem tego surowca. Warto zauważyć, że tylko w ubiegłym roku Kopalnie Węgla Kamiennego zatrudniały łącznie ponad 92 tysiące pracowników i wniosły do skarbu państwa ok. 6,5 mld złotych, w postaci różnych podatków i opłat. Faktem też jest, że węgiel w dalszym ciągu pozostaje jednym z tańszych surowców wykorzystywanych do celów grzewczych, co dla wielu mieszkańców naszego województwa czyni go atrakcyjnym. W latach ubiegłych według danych GUS województwo śląskie charakteryzowało się największym zużyciem tego surowca do celów energetycznych (sektor drobnych odbiorców tylko w naszym województwie w 2014 r. zużył ok. 1566 tys. ton. węgla). Jak z dyskusją nad tym zagadnieniem poradzili sobie uczniowie dwóch katowickich szkół?
Wojna na argumenty
Obrońcami tezy zakazującej palenia węglem zostali reprezentanci ZSO nr 3 im M. Kopernika natomiast ich oponentami byli uczniowie III LO. Jako pierwsi do głosu zostali dopuszczeni uczniowie, którzy byli za poparciem tezy wprowadzenia zakazu palenia węglem. Przemowa początkowo rozpoczęła się od wyjaśnienia pojęć związanych z tezą, a następnie obecnym na sali przedstawiony został szkodliwy wpływ na zdrowie dymów będących efektem spalania węgla w piecach. Przeciwnicy wprowadzenia zakazu palenia węglem w swojej prezentacji zwrócili uwagę na konsekwencje gospodarcze wynikające z zaostrzenia regulacji prawnych. W opinii reprezentanta tej grupy wprowadzenie zakazu (palenia węglem) nie zmieni jakości powietrza, a jedynie osłabi zaufanie do instytucji państwowych. Problem smogu – jak argumentował – nie wynika tylko z faktu spalania węgla, ale powodowany też jest dużym natężeniem ruchu samochodowego na terenie większych aglomeracji w Polsce. W odpowiedzi na te uwagi przedstawiciele grupy przeciwnej zwracali uwagę na koszty, jakie ponosi państwo z faktu świadczenia pomocy zdrowotnej osobom cierpiącym z powodu zanieczyszczenia powietrza.
W toku dyskusji po obu stronach pojawił się wątek dotyczący sposobów „czystego” spalania węgla. Przeciwnicy wprowadzenia takiego zakazu, w trakcie swoich prezentacji zwracali uwagę na możliwość ogrzewania mieszkań w sposób najmniej szkodliwy dla środowiska, powołując się na przykłady technik palenia emitującego jak najmniej szkodliwych substancji. Każdy węgiel można spalić w sposób czysty, należy jedynie zapewnić odpowiednie warunki. Nie potrzeba do tego zaawansowanej technologii – zaznaczyła uczennica ZSO im. Kopernika. W odpowiedzi zwolennicy tezy wprowadzenia zakazu palenia węglem odnieśli się do zagrożeń wynikających ze sposobu spalania zaproponowanego podczas prezentacji swoich poprzedników. Technologia zastosowana w starych piecach uniemożliwia zastosowanie czystego sposobu spalania, dodatkowo nieprawidłowa wentylacja w trakcie tego procesu może spowodować zagrożenie życia osób korzystających z takiego rozwiązania.
Werdykt końcowy
O stronie, którą wygrała debata zadecydowali w drodze głosowania nie tylko uczniowie obu szkól zebrani na auli III LO w Katowicach, ale także zaproszeni eksperci. W wyniku obrad ekspertów (3 głosy do 1), oraz głosów uczniów zadecydowano, że tym razem zwyciężyła strona propozycji (zwolenników) tezy wprowadzenia zakazu palenia węglem w Polsce.
Debata oczami ekspertów
Po zakończeniu debaty zapytaliśmy o ocenę przygotowania uczniów dwóch ekspertów oceniających dyskusję.
Patryk Białas: Poziom debaty był bardzo wysoki. Zarówno od strony formy i od strony treści widać, że młodzież jest świadoma problemu smogu. (…) Już niedługo właśnie ta młodzież będzie podejmować decyzję, gdzie i jak zbuduje dom oraz jak go będzie ogrzewać. Dobrze, że znają argumenty za i przeciw. Niech teraz dokonają dobrej decyzji.
Jarosław Makowski: Nie ulega wątpliwości, że obie strony przygotowały się dobrze. Ważne, że pojawiły się argumenty „za” i argumenty „przeciw”. Kluczowe jest to, że to oni za chwilę będą kształtować przyszłość naszego regionu i naszego miasta.
Zamiast zastanawiać się nad coraz bardziej idiotycznymi zakazami i nakazami, może warto by się było przyjrzeć problemowi od drugiej strony, tj. jak zachęcić ludzi do przejścia na bardziej przyjazny środowisku system ogrzewania? Węgiel jest dziś najtańszym ze sposobów ogrzewania domu. Niektórzy palą w piecach miałem węglowym polewanym wodą, co jest jeszcze tańsze. Inni w ogóle nie mają pojęcia o prawidłowym paleniu w piecach, rozpalają przy zamkniętych oknach lub sypią mokry węgiel do zimnego pieca, dokładając butelek PET. Na naszym osiedlu nie ma również żadnej innej alternatywy – ani gazu ani sieci CO, chyba, że ktoś chciałby otrzymywać co miesiąc horrendalne rachunki za grzanie prądem. Za podłączenie do sieci CO firma zaśpiewała sobie 10-20 tysięcy + słony wzrost rachunków co miesiąc. Mało kogo na coś takiego stać. Weźmy też pod uwagę ludzi o bardzo niskich dochodach, np. jakąś babinkę z 700 zł emerytury, której nie stać nawet na ten najtańszy węgiel, więc chodzi po śmietnikach, ładuje stare meble z płyt wiórowych na wózeczek i tym ogrzewa mieszkanie. Takim problemem powinni się zająć nie jacyś uczniowie, a rząd! Zamiast wydawać pieniądze na miesięcznice i rozgłośnię ojca R., mogliby się zająć zorganizowaniem porządnych dopłat zachęcających do podłączenia biednej babinki do miejskiej sieci CO. Ale po co, najłatwiej debatować i zakazywać.