W Galerii Miasta Ogrodów w Katowicach przy placu Sejmu Śląskiego można oglądać wystawę „Kiedy Katowice były Stalinogrodem… 1953-1956”. Będzie prezentowana do 4 lutego przyszłego roku. Dlaczego warto zobaczyć wystawę?
Wystawa powstała jako rezultat realizowanego w 2017 r. międzynarodowego projektu „Byłem mieszkańcem miasta Stalina”. W przedsięwzięciu wzięło udział pięć miast z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, które w czasach komunistycznych nosiły nazwę na cześć sowieckiego przywódcy Józefa Stalina. W Polsce ten wątpliwy zaszczyt przypadł w udziale Katowicom, przemianowanym na Stalinogród w okresie od marca 1953 r. do października 1956 r. W projekcie wzięły również udział miasto Braszów w Rumunii (Oraşul Stalin, 1951-1961), Kuçova w Albanii (Qyteti Stalin, 1950- 1990), Warna w Bułgarii (Stalin, 1949-1956) i Dunaújváros na Węgrzech (Sztálinváros, 1951-1961).
W każdej z tych miejscowości projekt realizowały naukowe ośrodki badawcze oraz instytucje kultury. Koordynatorami prac w Katowicach było Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej oraz Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek. Głównym założeniem projektu było przybliżenie oddziaływania stalinowskiego totalitaryzmu na społeczeństwa Europy Środkowo-Wschodniej, objawiającego się niszczeniem elit i wartości oraz budową socjalistycznego, nowego człowieka. Realizacji tych celów służyła m.in. wszechobecna propaganda, która przenikała większość sfer życia publicznego.
Kult jednostki w Katowicach
Jednym z jej elementów był kult jednostki – Józefa Stalina, czego przejawem stały się właśnie ówczesne nazwy miejscowości biorących udział w projekcie. W trakcie trwania przedsięwzięcia koordynatorzy przeprowadzili szereg kwerend, których celem było odszukanie i pozyskanie materialnych śladów po Stalinogrodzie. Dzięki poszukiwaniom w archiwach, bibliotekach, instytucjach kultury czy muzeach, a nade wszystko kontaktom z osobami pamiętającymi ten okres historii Katowic, udało się zgromadzić pokaźny zbiór pamiątek po życiu w mieście naznaczonym imieniem dyktatora.
Ważną częścią pozyskanych materiałów są również wspomnienia dawnych mieszkańców Stalinogrodu. Te właśnie artefakty i relacje składają się na niniejszą wystawę. Pogrupowane w tematy tworzą narracyjną opowieść o Katowicach lat 50. XX wieku, o polityce i życiu codziennym w mieście epoki stalinizmu.
