Katowicki Zakład Zieleni Miejskiej podpisał umowę z wykonawcą na stworzenie czterech „zielonych przystanków” oraz zazielenienie fragmentu Rynku. Inwestycja, realizowana w ramach projektu UPSURGE, wprowadza nowoczesne rozwiązania oparte na przyrodzie, które mają m.in. obniżyć temperaturę w wybranych lokalizacjach. System czujników monitorujących pozwoli na zbieranie i porównywanie szczegółowych danych dotyczących tych rozwiązań.
Projekt UPSURGE jest realizowany w ramach unijnego programu badań i innowacji Horyzont 2020. Jego celem jest przeciwdziałanie tworzeniu miejskich wysp ciepła dzięki wykorzystaniu naturalnych metod oraz nowoczesnych systemów monitorujących i kontrolujących działanie systemu. W Katowicach w ramach projektu wykonane zostaną cztery zielone przystanki oraz odbrukowana i zazieleniona część Rynku. Będą one także wyposażone w czujniki monitorujące jakość powietrza – temperaturę, hałas, wilgotność oraz skład powietrza. W dwóch z nich, dodatkowo, będzie także monitoring pogody – prędkości wiatru, ciśnienia, opadów i promieniowania. Ponadto pojawią się także mobilne stacje monitorujące mierzące temperaturę, wilgotność oraz składniki powietrza. Będą to specjalne, niewielkie urządzenia – 10 z nich trafi do pracowników, którzy będą mierzyć jakość powietrza, a 4 zostaną zamontowane na samochodach Zakładu Zieleni Miejskiej. Za realizację prac budowlanych odpowiadać będzie firma OK Projekt Jakub Okularczyk z Chorzowa, która w przetargu zadeklarowała realizację zadania za kwotę ponad 1,7 mln zł. Przystanki powinny być gotowe przed końcem 2024 r.
Pięć kluczowych miejsc
Po ocenie propozycji lokalizacji, w których można byłoby realizować zadanie, wyłonione zostały cztery przystanki autobusowe w Katowicach: Ochojec Szpital, Katowice Jagiellońska, Dąb Kościół przy ul. Chorzowskiej oraz Park Śląski Ogród Zoologiczny przy u. Chorzowskiej. Inwestycja obejmie też Plac Obrońców Katowic przy Rynku, gdzie pomiędzy dawną siedzibą Muzeum Śląskiego i linią tramwajową powstanie zieleniec. Teren ten obecnie jest wybrukowany kostką, a po wykonaniu inwestycji znajdą się tu rabaty i dwa drzewa. Wskazane w ramach projektu miejsca cechują się wyższą temperaturą i dużym nasłonecznieniem w ciepłe dni.
W kolejnym etapie odbyły się konsultacje z lokalnymi społecznościami dotyczące każdego miejsca. Latem 2022 r. oraz w ciągu 2023 r. zorganizowano łącznie 15 spotkań, po trzy dla każdej lokalizacji. Pierwsze miały charakter roboczy i na ich podstawie tworzone były koncepcje. Na drugich projektanci przedstawiali pierwsze plany i razem z mieszkańcami omawiane były ewentualne zmiany. Podczas ostatnich warsztatów prezentowane były finalne projekty. W grudniu 2023 r. projektanci zakończyli prace. Zebrane zostały także wymagane pozwolenia na realizację tych inwestycji.
Rozwiązania oparte na naturze
Głównym celem UPSURGE jest wypracowanie skutecznych rozwiązań dla poprawy jakości życia mieszkańców poprzez polepszenie jakości powietrza oraz przeciwdziałanie innym skutkom zmian klimatu. W Katowicach, zadanie polega na budowie nowych przystanków w miejscu starych i wyposażenie ich w rośliny, które pozwolą na obniżenie temperatury w tych miejscach. Gatunki będą odpowiednio do tego celu dobrane – odporne na trudne miejskie warunki – suszę, sól czy zanieczyszczenie powietrza. Nie będą wymagały regularnego podlewania i nawożenia, przez co inwestycja będzie łatwa w utrzymaniu, a także niegenerująca dodatkowych kosztów.
„Projekt jest dla nas bardzo istotnym działaniem ze względów ekologicznych. Dzięki korzystaniu z rozwiązań naturalnych chcemy poprawić jakość życia mieszkańców i sprawić, że przestrzeń wokół nich będzie bardziej przyjazna. Niewątpliwie większa ilość roślin na tych przystankach spodoba się wizualnie, ale przede wszystkim poprawią one jakość powietrza i pozwolą na zmniejszenie temperatury, co każdego lata zdarza się w wielu punktach. Znaleźliśmy się w gronie miast, które uczestniczą w tym projekcie – jak np. Belfast, Budapeszt, Maribor. W przedsięwzięciu bierze udział także wiele instytucji naukowych, firm i organizacji pozarządowych z aż 13 krajów. Dla naszego miasta to duże wyróżnienie, że możemy uczestniczyć w takiej inwestycji” – podkreśla Magdalena Biela, zastępca dyrektora Zakładu Zieleni Miejskiej.
Pierwsze zielone przystanki katowicki Zakład Zieleni Miejskiej postawił w 2022 r. – na ul. Kościuszki (przy basenie Brynów), na ul. Sokolskiej oraz przy ul. Radockiego. Dodatkowo wiosną 2023 r., w ramach współpracy Katowic z firmą AMS w mieście ustawione zostały 22 przystanki z zielonym dachem.
Projekt UPSURGE „Wzmocnienie wdrażania w miastach rozwiązań opartych na przyrodzie w ramach utworzonego Europejskiego Przewodnika Odnowy Miejskiej” jest współfinansowany z programu Horyzont 2020, nr umowy grantowej 101003818. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej upsurge-project.eu.
